E-nummers zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat alleen veilige stoffen worden toegevoegd aan onze voeding. Een fantastisch principe. Soms pakt het minder goed uit.
Het idee achter e-nummers is goed
Ik ben geen tegenstander van E-nummers. Het principe daarvan is tenslotte dat van toevoegingen wordt vastgesteld of ze veilig aan ons eten kunnen worden toegevoegd. Bijzonder nuttig dus! Veel stoffen met een E-nummer gaan bederf van middelen tegen, en hebben daardoor veel leed voorkomen. Een aantal stoffen zijn ook ‘gewone’ natuurlijke middelen. Maar af en toe wordt er een E-nummer afgevoerd van de lijst met veilige middelen omdat het toch schadelijk bleek, en soms hebben mensen toch echt klachten van stoffen die volgens onderzoek onschadelijk zijn.
Propionzuur is een voorbeeld van een e-nummer met voor- en nadelen
Het korte keten vetzuur propionzuur wordt als veilig beschouwd door de Amerikaanse FDA. Ik heb vier vormen gevonden waarin het in de Europese Unie is toegelaten:
- E280 (propionzuur)
- E281 (natriumpropionaat ofwel natriumzout van propionzuur)
- E282 (calciumpropionaat ofwel calciumzout van propionzuur)
- E283 (kaliumpropionaat ofwel kaliumzout van propionzuur)
Deze stoffen beschermen voedingsmiddelen tegen schimmels. Ze worden vooral gebruikt in (rogge)brood, houdbaar brood, gebak, peperkoek, (smeer)kaas, pizza, en dieetproducten. Dat is fijn, want je wilt geen schimmels in je brood etc. Maar misschien is het niet alleen maar positief. Want recent onderzoek (bronvermelding onderaan) laat zien dat propionzuur bij muizen door verschillende biochemische processen de bloedsuikerspiegel liet stijgen. Muizen die langdurig propionzuur kregen toegediend namen langzaam toe in gewicht.
En bij mensen?
Onderzoek bij muizen wil natuurlijk niet zeggen dat het bij mensen ook zo werkt. Maar daarnaar is gerandomiseerd, dubbelblind en placebo-gecontroleerd onderzoek gedaan. Dat voldoet dus aan de zogenaamde ‘gouden standaard’. Mensen kregen een hoeveelheid propionzuur bij de maaltijd die ze ook via reguliere voeding binnen kunnen krijgen. Dat leidde tot insulineresistentie en hyperinsulinemie (verhoogde insuline spiegels). Precies wat er gebeurt in het voortraject naar diabetes type 2… Hoe meer propionzuur mensen in hun bloed hadden, hoe meer insulineresistent ze waren. Hoewel propionzuur ook geproduceerd wordt door darmbacteriën en bijgevolg van nature in de darmen voor kan komen, doet zich dus de vraag voor of het gebruik als voedingsadditief mogelijk bijdraagt aan de groeiende epidemie van overgewicht en diabetes type 2.
En dus?
De toegenomen veiligheid van de voeding door de antischimmelwerking van propionzuur zou – met het oog op het veilig voeden van grote aantallen mensen –wel eens van groter belang kunnen zijn dan de bovengenoemde negatieve effecten op de stofwisseling. Ik zal er dus niet op basis van dit eerste onderzoek voor pleiten om het als voedseladditief te verbieden. Tegelijkertijd versterkt het me wel in mijn overtuiging dat het goed is om zoveel mogelijk verse voeding te eten, die potentieel bederfelijk is. Want iets dat jaren houdbaar is in je voorraadkast omdat de bacteriën er geen brood van lusten, kan nooit makkelijk verteerd worden in je darmen…
Tirosh A, Calay ES, Tuncman G, Claiborn KC, Inouye KE, Eguchi K, Alcala M, Rathaus M, Hollander KS, Ron I, Livne R, Heianza Y, Qi L, Shai I, Garg R, Hotamisligil GS. Sci Transl Med. 2019 Apr 24;11(489).